Co zrobić z uszkodzonym banknotem? Czy porwany banknot można wymienić na nowy? Czy wymienią mi go w banku? Jaką wartość mają uszkodzone środki płatnicze?
Co zrobić z porwanym banknotem?
Porwany banknot możemy wymienić w dowolnym banku. Tak samo jak mocno zabrudzony, przypalony, a nawet porysowany długopisem. Nie znaczy to jednak, że za każdy zniszczony środek płatniczy otrzymamy 100% jego wartości. Od czego będzie to zależało? Co z pieniędzmi zbutwiałymi czy uszkodzonymi przez wpłatomat? Czy my także musimy przyjąć porwane banknoty np. w sklepie?
Gdzie wymienić porwany banknot?
Każdy banknot, którego stan odbiega od idealnego możemy wymienić w dowolnym banku oraz w oddziałach okręgowych NBP. Listę banków działających na terenie Polski znajdziemy pod tym adresem: https://loando.pl/banki Co ważne nie musimy być klientem danego banku, a sama placówka nie może uchylać się od tego obowiązku. Wymiana w większości wypadków odbywa się bezpłatnie, natychmiastowo i bez konieczności wypełniania żadnych dodatkowych dokumentów. Porwany banknot nie wymaga też dodatkowego zabezpieczenia. Możemy go jednak skleić taśmą lub włożyć do koperty, jeżeli obawiamy się dalszego uszkodzenia.
Istnieje jednak kilka odstępstw od tych zasad. Banknoty, które uległy znacznemu uszkodzeniu, które może się pogłębiać (np. w wyniku zawilgocenia i zbutwienia czy w wyniku pożaru) należy starannie zabezpieczyć. Odpłatna wymiana czeka nas w dwóch przypadkach. Pierwszy z nich to wymiana środków pieniężnych uszkodzonych w wyniku badań wykonanych przez organy ścigania. Jeżeli nie jesteśmy ofiarą przestępstwa, w wyniku którego do takiego badania doszło - będziemy musieli za wymianę zapłacić (osoby bezpośrednio poszkodowane są z tego obowiązku zwolnione). Drugi to banknoty uszkodzone przez systemy zainstalowane w urządzeniach zabezpieczających pieniądze podczas transportu (jak np. w bankomatach i wpłatomatach), one także podlegają odpłatnej wymianie. Dlatego złym pomysłem jest próba umieszczenia porwanych banknotów we wpłatomacie. Ich dalsze uszkodzenie będzie naszą winą. By uniknąć takich sytuacji warto zapoznać się z instrukcją obsługi wpłatomatu, którą znajdziemy pod tym adresem: https://zw.pl/news/jak-wplacic-pieniadze-do-wplatomatu,142992#
W obu wyżej wymienionych przypadkach opłata za wymianę wynosi 0,30 zł za każdy banknot. Dokonana może zostać wyłącznie w okręgowych oddziałach NBP.
Kiedy porwany banknot trzeba odesłać do NBP?
W niektórych sytuacjach nie będzie możliwa wymiana środków płatniczych “na miejscu”. Kasjer w banku może odesłać nasze banknoty do centrali NBP, gdy zachodzi podejrzenie co do ich autentyczności. Nie musi to oznaczać podejrzeń wobec wymieniającego pieniądze - po prostu niejednokrotnie ciężko zweryfikować autentyczności bardzo zniszczonych nominałów. Wtedy, starannie zabezpieczone, banknoty zostaną skierowane do centrali wraz z naszymi danymi (personalnymi i kontaktowymi). O decyzji NBP co do wymiany zostaniemy poinformowani przez bank, w którym chcieliśmy jej dokonać. Ewentualna odmowa będzie musiała zostać uzasadniona.
Droga listowna została też, w październiku 2020 roku, otworzona dla każdego chętnego na wymianę bezpośrednio w centrali NBP. Wystarczy wysłać pocztą lub kurierem uszkodzone i porwane banknoty na adres ul. Świętokrzyska 11/21, 00-919 Warszawa, wraz z wypełnionym wnioskiem o dokonanie wymiany. NBP prześle należną nam kwotę na numer konta, który podamy we wniosku. Osoby fizyczne obowiązuje tu limit kwotowy - wymienimy w ten sposob nie więcej niż 2000 zł.
Stopień zniszczenia a wartość banknotu
Niestety nie każdy porwany banknot zachowuje swoją pełną wartość. Zarządzenie prezesa NBP jest w tej kwestii bardzo precyzyjne. 100% wartości otrzymamy przy wymianie jeżeli:
- banknot porwany jest na kilka części (maksymalnie 9), części pochodzą z tego samego banknotu, nie ma ubytków powierzchni w miejscach przerwań, łączna powierzchnia części wynosi 100% pierwotnej powierzchni banknotu,
- banknot porwany jest tak, że w jednym kawałku zachowało się co najmniej 75% jego powierzchni.
50% nominalnej wartości banknotu otrzymamy gdy:
- zachowało się w jednym fragmencie od 45% do 75% jego pierwotnej powierzchni.
Jeżeli dojdzie do rozbieżności między opinią naszą i pracownika banku, co do procentowej powierzchni banknotu, zostać on może przesłany do centrali NBP, która zdecyduje o wypłacie odpowiedniego procenta jego nominalnej wartości.
Czy muszę przyjąć porwany banknot?
Jak wspomnieliśmy kasy banków mają obowiązek przyjąć i wymienić uszkodzone banknoty. Chociaż często się od tego uchylają, stanowisko NBP jest na ten temat jasne, znajdziemy je tu: https://www.nbp.pl/home.aspx?f=/banknoty_i_monety/wymiana.html Obowiązek taki nie ciąży jednak na nas. Możemy odmówić, gdy w sklepie jako resztę otrzymamy uszkodzone znaki płatnicze. Oszczędzi nam to nie tylko obowiązku wymiany (który spoczywa na posiadaczu banknotu), ale może nas też uchronić przed nieumyślnym posługiwaniem się fałszywymi pieniędzmi. Celowe uszkodzenia są bowiem jedną z najczęstszych technik mających na celu odwrócenie uwagi od cech banknotu, które świadczą o jego autentyczności.
